مصلح باید دانا به نزاع باشد

(عبدالملک ) گوید: بین حضرت باقر علیه السلام و بعضى فرزندان امام حسن علیه السلام اختلافى پیدا شد، من خدمت امام رفتم و خواستم در این میان سخنى بگویم تا شاید اصلاح شود.
امام فرمود: تو چیزى در بین ما مگو، زیرا مثل ما با پسر عمویمان مانند همان مردى است که در بنى اسرائیل زندگى مى کرد، و او را دو دختر بود یکى از آن دو را به مردى کشاورز و دیگرى را به شخصى کوزه گر شوهر داده بود.
روزى براى دیدن آنها حرکت کرد؛ اول پیش آن دخترى که زن کشاورز بود رفت و از او احوال پرسید: دختر گفت : پدرجان شوهرم زراعت فراوانى کرده اگر باران بیاید حال ما از تمام بنى اسرائیل بهتر است .
از منزل آن دختر به خانه دیگر دخترش رفت و از احوالش پرسید، گفت : پدر، شوهرم کوزه زیادى ساخته اگر خداوند مدتى باران نفرستد تا کوزه هاى او خشک شود حال ما از همه نیکوتر است .
آن مرد از خانه دختر خود خارج شد در حالى که مى گفت : خدایا تو خودت هر چه صلاح مى دانى بکن ، در این میان مرا نمى رسد که به نفع یکى درخواستى بکنم ، هرچه صلاح است آنها را انجام ده .
امام فرمود: شما نیز نمى توانید بین ما سخنى بگویید، مبادا در این میان بى احترامى به یکى از ما شود، وظیفه شما به واسطه پیامبر صلى الله علیه و آله نسبت به ما احترام نسبت به همه ما است .

وفات فرزند

(ام سلیم همسر ابوطلحه انصارى ) از زنان جلیله هاشمیه بود. هنگامى که ابوطلحه از او خواستگارى کرد گفت : تو مرد شایسته اى ، اما چکنم که کافرى و من زنى مسلمانم ، اگر اسلام بیاورى ، مهریه همان اسلام آوردنت باشد.
(ابوطلحه ) بعد از قبول اسلام از اصحاب بزرگ پیامبر صلى الله علیه و آله بشمار مى رفت . در جنگ احد پیش روى پیامبر صلى الله علیه و آله تیراندازى مى کرد؛ پیامبر صلى الله علیه و آله بر روى پنجه پا بلند مى شد تا هدف تیر او را مشاهده کند.
در این جنگ سینه خود را جلو سینه ى پیامبر صلى الله علیه و آله نگاه داشته ، عرض مى کرد: سینه من سپر جان مقدس شما باشد پیش از آنکه تیر به شمار رسد، مایلم سینه مرا بشکافد. ابوطلحه پسرى داشت که بسیار مورد علاقه او بود، اتفاقا مریض شد. مادر پسر، ام سلیم از زنان با جلالت اسلام بود. همین که احساس کرد نزدیک است فرزند فوت شود، ابوطلحه را خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله فرستاد. پس از رفتنش بچه از دنیا رفت .ام سلیم او را در جامه اى پیچیده ، کنار اطاق گذاشت .
فورا غذاى مطبوعى تهیه نمود و خویش را براى پذیرائى شوهر آراست . وقتى ابوطلحه آمد، حال فرزند خود را پرسید، در جواب گفت : خوابیده است . پرسید: غذائى آماده است ؟ گفت : آرى ، غذا را آورد باهم صرف کردند و پس از غذا از نظر غریزه جنسى نیز خود را بى نیاز کرده ، در آن بین که شوهر بهترین دقائق لذت جنسى را داشت ، ام سلیم به ابوطلحه گفت : چندى پیش امانتى از شخصى نزد من بود، آن را امروز به صاحبش رد کردم ، از این موضوع که نگران نیستى ؟
گفت : چرا نگران باشم وظیفه تو همین بود. ام سلیم گفت : پس در این صورت به تو مى گویم فرزندت امانتى بود از خدا در دست تو، امروز امانت را خدا گرفت .
(ابوطلحه ) بدون هیچ تغییر حالى گفت من به شکیبائى از تو که مادر او بودى سزاوارترم .
از جا حرکت کرده غسل نمود و دو رکعت نماز خواند، پس از آن خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله رسید، فوت فرزند و عمل ام سلیم را به عرض آن جناب رسانید.
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: خداوند در آمیزش امروز شما برکت دهد، آنگاه فرمود: شکر مى کنم خداى را که در میان امت من نیز زنى همانند زن صابره بنى اسرائیل قرار داد.

حضرت نوح علیه السلام

با توجه به عمر طولانى (حضرت نوح ) علیه السلام و بودن در میان مردم ، و علاقه زیادى که قوم او به بت پرستى داشتند مى توان گفت ، که او چه اندازه اذیت و آزار دید و در مقابل آنها استقامت ورزید.
گاهى مردم آن قدر او را کتک مى زدند که سه روز تمام به حال بیهوشى و اغماء مى افتاد و از گوش وى خون مى آمد.او را برمى داشتند و در خانه اى مى انداختند وقتى به هوش مى آمد، مى گفت : خدایا قوم مرا هدایت کن که نمى دانند.
قریب نهصد و پنجاه سال مردم را به خدا دعوت کرد ولى آن مردم جز بر طغیان و سرکشى خود نیفزودند تا جائى که مردم دست کودکان خود را مى گرفتند و آنها را بالاى سر نوح مى آوردند و مى گفتند: فرزندان اگر پس از ما زنده ماندید مبادا از این دیوانه پیروى کنید!!
و مى گفتند: اى نوح علیه السلام اگر دست از گفتارت برندارى سنگسار خواهى شد... و اینان که از تو پیروى مى کنند جز فرومایگانى نیستند که بدون تاءمل سخنانت را گوش داده و دعوتت را پذیرفته اند؛ و وقتى نوح سخن مى گفت : انگشتها در گوش مى گذاشتند و لباس بر سر مى کشیدند تا صداى او را نشنوند و صورت او را نبینند. کار نوح علیه السلام را به جائى رساندند که به خدا استغاثه کرد و گفت : خدایا من مغلوبم یاریم ده میان من و ایشان گشایشى فرما.

تو از مورى کمتر نیستى

(امیر تیمور گورگان ) در هر پیشامدى آن قدر ثبات قدم داشت که هیچ مشکلى سد راه وى نمى شد. علت را از او خواهان شدند، گفت :
وقتى از دشمن فرار کرده بودم و به ویرانه اى پناه بردم ، در عاقبت کار خویش ‍ فکر مى کردم ؛ ناگاه نظرم بر مورى ضعیف افتاد که دانه غله اى از خود بزرگتر را برداشته و از دیوار بالا مى برد.
چون دقیق نظر کردم و شمارش نمودم دیدم ، آن دانه شصت و هفت مرتبه بر زمین افتاد، و مورچه عاقبت آن دانه را بر سر دیوار برد. از دیدار این کردار مورچه چنان قدرتى در من پدیدار گشت که هیچگاه آنرا فراموش ‍ نمى کنم .
با خود گفتم : اى تیمور تو از مورى کمترى نیستى ، برخیز و درپى کار خود باش ، سپس برخاستم و همت گماشتم تا به این پایه از سلطنت رسیدم .

آل یاسر

در آغاز اسلام ، خانواده اى کوچک و مستضعف از چهار نفر تشکیل مى شوند به اسلام گرویدند. و به طور عجیبى در برابر شکنجه هاى بیرحمانه مشرکان ، استقامت نمودند.
این چهار نفر عبارت بودند از: (یاسر و سمیه (شوهر و زن ) و دو فرزندشان به نام عمار و عبدالله .)
یاسر زیر رگبار شلاق دشمن ، همچنان ایستاد و از اسلام خارج نشد تا جان سپرد.
همسرش (سمیه ) با اینکه پیرزن بود تا حدى که او را عجوزه خوانده اند با فریادهاى خود در برابر شکنجه دشمنان استقامت نمود. سرانجام ابوجهل آخرین ضربت را به ناحیه شکم او زد و او نیز به شهادت رسید.
ابوجهل علاوه بر آزار بدنى ، او را آزار روحى نیز مى داد، و به او که پیرزن قد خمیده بود مى گفت : تو به خاطر خدا به محمد ایمان نیاورده اى ، بلکه شیفته جمال محمد و عاشق رنگ او شده اى .
فرزندش (عبدالله ) نیز تحت شکنجه شدید قرار گرفت ، ولى استوار ماند فرزند دیگرش عمار را به بیابان سوزان مى بردند، و در برابر تابش ‍ آفتاب عریان مى کردند، و زره آهنین بر تن نیم سوخته اش مى نمودند و او را روى ریگهاى سوزان بیابان مکه ، که همچون پاره هاى آهن گداخته کوره آهنگران بود، مى خواباندند و حلقه هاى زره در بدنش فرو مى رفت و به او مى گفتند: به محمد صلى الله علیه و آله کافر شود و دو بت لات و عزى را پرستش کن و او تسلیم شکنجه گران نمى شد.
آثار پاره هاى آتش آن چنان در بدن عمار اثر کرده بود که پیامبر صلى الله علیه و آله او را آن گونه دید، که گوئى بیمارى برص گرفته و آثار پوستى این بیمارى در صورت و بازوان و بدن وجود دارد.
پیامبر صلى الله علیه و آله به این خاندان مى فرمود: استقامت کنید اى خاندان یاسر، صبر نمائید که قطعا وعده گاه شما بهشت است .

استقامت

قال الله الحکیم : (فاستقم کما امرت و من تاب معک
: اى پیامبر صلى الله علیه و آله تو چنانکه ماءمورى استقامت کن و کسى که با همراهى تو بخدا: رجوع کرد (نیز پایدار باشد)
قال الصادق علیه السلام : من ابتلى من المؤ منین ببلاء فصبر علیه کان له مثل اجر الف شهید
: هر مؤ منى به بلائى مبتلا شود و بر آن صبر کند برایش مثل اجر هزار شهید خواهد بود.
شرح کوتاه :
بلاءها و گرفتاریها با استقامت و پایدارى آسان مى شوند.
هر صاحب درد چون ایمان دارد بخاطر امتحان بى صبرى نمى کند تا به ایمانش خدشه وارد شود.
اینکه فرمودند (مؤ من از کوه سخت تر) است بخاطر پایداریش در مقابله با دشمنى ها و از دست دادن اموال و فرزند و مانند اینهاست ، حتى مؤ من کامل حزن بر قبلش راه پیدا نمى کند.
ناسازگارى روزگار با عزم ثابت و تیشه استقامت ، مشکل ایجاد نمى کند مگر کسانى که این صفت را ندارند و به اندک ناملایماتى از جا کنده مى شوند.
اگر دین خدا امروز به دست ما رسیده با استقامت پیامبر صلى الله علیه و آله و صبر امام على علیه السلام .

درخواست حضرت موسى علیه السلام

حضرت موسى علیه السلام عرض کرد: خداوندا مى خواهم آن مخلوق را که خود را خالص براى یاد تو کرده باشد و در طاعتت بى آلایش باشد را ببینم .
خطاب رسید: اى موسى علیه السلام برو در کنار فلان دریا تا به تو نشان بدهم آنکه را مى خواهى . حضرت رفت تا رسید به کنار دریا: دید درختى در کنار دریاست و مرغى بر شاخه اى از آن درخت که کج شده به طرف دریا نشسته است و مشغول به ذکر خداست . موسى از حال آن مرغ سؤ ال کرد. در جواب گفت : از وقتى که خدا مرا خلق کرده ، است در این شاخه درخت مشغول عبادت و ذکر او هستم و از هر ذکر من هزار ذکر منشعب مى شود.
غذاى من لذت ذکر خداست . موسى سؤ ال نمود: آیا از آنچه در دنیا یافت مى شود آرزو دارى ؟ عرض کرد: آرى ، آرزویم این است که یک قطره از آب این دریا را بیاشامم . حضرت موسى تعجب کرد و گفت : اى مرغ میان منقار تو و آب این دریا چندان فاصله اى نیست ، چرا منقار را به آب نمى رسانى ؟ عرض کرد:
مى ترسم لذت آن آب مرا از لذت یاد خدایم باز دارد. پس موسى از روى تعجب دو دست خود را بر سر زد.

شیطان و عابد

در بنى اسرائیل عابدى بود به او گفتند: در فلان مکان درختى است که قومى آن را مى پرستند. خشمناک شد و تبر بر دوش نهاد تا آن درخت را قطع کند. ابلیس به صورت پیر مردى در راه وى آمد و گفت : کجا مى روى ؟
عابد گفت : مى روم تا درخت مورد پرستش مردم را قطع کنم ، تا مردم خداى را نه درخت را بپرستند.⁽³⁴⁾
ابلیس گفت : دست بدار تا سخنى باز گویم . گفت : بگو، گفت : خداى را رسولانى است اگر قطع این درخت لازم بود خداى آنان را مى فرستاد. عابد گفت : ناچار باید این کار انجام دهم .
ابلیس گفت : نگذارم و با وى گلاویز شد، عابد وى را بر زمین زد. ابلیس ‍ گفت : مرا رها کن تا سخن دیگرى برایت گویم ، و آن این است که تو مردى مستمند هستى اگر ترا مالى باشد که بکارگیرى و بر عابدان انفاق کنى بهتر از قطع آن درخت است .
دست از این درخت بردار تا هر روز دو دینار در زیر بالش تو گذارم .
عابد گفت : راست مى گویى ، یک دینار صدقه مى دهم و یک دینار بکار برم بهتر از این است که قطع درخت کنم ؛ مرا به این کار امر نکرده اند و من پیامبر صلى الله علیه و آله نیستم که غم بیهوده خورم ؛ و دست از شیطان برداشت .
دو روز در زیر بستر خود دو دینار دید و خرج مى نمود، ولى روز سوم چیزى ندید و ناراحت شد و تبر برگرفت که قطع درخت کند.
شیطان در راهش آمد و گفت : به کجا مى روى ؟ گفت : مى روم قطع درخت کنم ، گفت : هرگز نتوانى و با عابد گلاویز شد و عابد را روى زمین انداخت و گفت : بازگرد و گرنه سرت را از تن جدا کنم .
گفت : مرا رها کن تا بروم ؛ لکن بگو چرا آن دفعه من نیرومندتر بودم ؟
ابلیس گفت : تو براى خدا و با اخلاص قصد قطع درخت را داشتى لذا خدا مرا مسخر تو کرد و این بار براى خود و دینار خشمگین شدى ، و من بر تو مسلط شدم .

على علیه السلام بر سینه عمرو

عمرو بن عبدود شجاعى بود که با هزار سوار و مرد جنگى برابرى مى کرد. در جنگ احزاب مبارز طلبید، هیچ کس از مسلمین جراءت مبارزه با او را نداشت . تا اینکه حضرت على علیه السلام خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و اجازه مبارزه با او را پیشنهاد کرد. پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند: این عمرو بن عبدود است .
حضرت عرض کرد: من هم على بن ابیطالبم . و به طرف میدان حرکت کرد و مقابل عمرو ایستاد .
بعد از مبارزه حساس ، عاقبت على علیه السلام عمرو را بر زمین انداخت و بر روى سینه او نشست ⁽³¹⁾
صداى فریاد مسلمین بلند شد و پیوسته به پیامبر صلى الله علیه و آله مى گفتند: یا رسول الله صلى الله علیه و آله بفرمایید على علیه السلام در کشتن عمرو تعجیل نماید.
پیامبر صلى الله علیه و آله مى فرمود: او را به خود واگذارید، او در کارش ‍ داناتر از دیگران است . هنگامى که سر عمرو را حضرت جدا نمود، خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله آورد. فرمود: یا على علیه السلام چه شد که در جدا کردن سر عمر توقف نمودى ؟
عرض کرد: یا رسول الله صلى الله علیه و آله موقعى که او را بر زمین انداختم مرا ناسزا گفت : من غضبناک شدم ، ترسیدم اگر در حال خشم او را بکشم ، این عمل از من به واسطه تسلى خاطر و تشفى نفس صادر شود، ایستادم تا خشمم فرو نشست آنگاه از براى رضاى خدا و در راه فرمانبردارى او سرش را از تن جدا کردم .
آرى براى این اخلاص و مبارزه با ارزش ، پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:
(شمشیر على در روز جنگ خندق ⁽³²⁾ با ارزش تر از عبادت جن و انس ‍ است .)

سه نفر در غار

پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: سه نفر از بنى اسرائیل با یکدیگر هم سفر شدند و به مقصدى روان شدند. در بین راه بارى ظاهر شد و باریدن آغاز نمود، خود را پناهنده به غارى نمودند.
ناگهان سنگى درب غار را گرفت و روز را بر آنان چون شب ، ظلمانى ساخت . راهى جز آنکه به سوى خدا روند نداشتند. یکى از آنان گفت خوب است کردار خالص و پاک خود را وسیله قرار دهیم ، باشد که نجات یابیم ، و هر سه نفر این طرح را قبول کردند.
یکى از آنان گفت : پروردگارا تو خود مى دانى که من دختر عمویى داشتم که در کمال زیبائى بود، شیفته و شیداى او بودم ، تا آنکه در موضعى تنها او را یافتم ، به او در آویختم و خواستم کام دل برگیرم که آن دختر عمو سخن آغاز کرد و گفت : اى پسر عمو از خدا بترس و پرده عفت مرا مدر. من به این سخن پاى بر هواى نفس گذاردم و از آن کار دست کشیدم ، خدایا اگر این کار از روى اخلاص نموده ام و جز رضاى تو منظورى نداشتم ،این جمع را از غم و هلاکت نجات ده ناگاه دیدند آن سنگ مقدارى دور شد و فضاى غار کمى روشن گردید.
دومى گفت : خدایا تو مى دانى که من پدر و مادرى سالخورده داشتم ، که از پیرى قامتشان خمیده بود، و در همه حال به خدمت آنان مشغول بودم شبى نزدشان آمدم که خوراک نزد آنان بگذارم و برگردم ، دیدم آنان در خوابند، آن شب تا صبح خوراک بر دست گرفته نزد آنان بودم و آنان را از خواب بیدار نکردم که آزرده شوند.
پروردگارا اگر این کار محض رضاى تو انجام دادم ، در بسته به روى ما بگشا و ما را رهائى ده ؛ در این هنگام مقدارى دیگر سنگ به کنار رفت سومى عرض ‍ کرد: اى داناى هر نهان و آشکارا، تو خود مى دانى که من کارگرى داشتم ؛ چون مدتش تمام شد مزد وى را دادم ، و او راضى نشد و و بیش از آن اندازه طلب مزد مى کرد، و از نزدم برفت .
من آن وجه را گوسفندى خریدارى کرم و جداگانه محافظت مى نمودم که در اندک زمان بسیار شد. بعد از مدتى آن مرد آمد و مزد خود را طلب نمود. من اشاره به گوسفندان کردم . آن گمان کرد که او را مسخره مى کنم ؛ بعد همه گوسفندان را گرفت و رفت .
پروردگارا اگر این کار را براى رضاى تو انجام داده ام و از روى اخلاص بوده ، ما را از این گرفتارى نجات بده . در این وقت تمام سنگ به کنارى رفت و هر سه با دلى مملو از شادى از غار خارج شدند و به سفر خویش ادامه دادند.